فحلی در سگ و گربه

در این مطلب در بخش مقالات بیمارستان دامپزشکی درین به بررسی فحلی در سگ و گربه پرداخته ایم و مواردی را که در این زمینه باید با آنها آشنا شوید را شرح داده ایم.

فحلی یا استروس

در سیکل تولید مثلی حیوانات، فحلی یا استروس مرحله ایست که حیوان ماده آماده جفت گیری است و حیوان نر را برای انجام این عمل قبول می کند. سیکل جنسی به طور کلی به چهار مرحله پرواستروس، استروس، دی استروس و آنستروس تقسیم می شود.

فحلی در سگ ها

در سگ ماده مرحله فحلی یا استروس در هر نژاد متفاوت است و معمولا ۲ تا ۳ هفته طول می کشد. تولید مثل سگ فصلی نیست و در هر زمانی ممکن است علایم فحلی را نشان دهد. سگ ها در طی سال ۱ بار یا نهایتا ۲ بار فحل می شوند و به طور میانگین هر ۶-۸ ماه یک بار و معمولا طی ۲ سال ۳ سیکل فحلی رخ می دهد. در دوره پرواستروس در این ایام سگ ماده خونریزی دارد که بین ۳ تا ۲۱ روز ممکن است طول بکشد، در این مرحله اجازه جفت گیری به جنس مخالف نمی دهد. در دوره استروس به دلیل وجود تخمک در صورت جفت گیری باردار می شود که طول این فاز هم بین ۳ تا ۲۱ روز است. اغلب نژادهای سگ با رسیدن به سن ۶ ماهگی فحل میشوند؛ ولی بعضی از نژادهای بزرگ مثل گریت دین ممکن است تا ۲۴ ماهگی هم فحل نشوند. بهترین زمان جفت گیری سگ ۳ روز پس از تخمک گذاری است و تخمک گذاری حدود ۲ روز بعد از شروع علایم فحلی رخ می دهد. اغلب پرورش دهندگان سگ ۱۴ – ۱۵ روز بعد از خونریزی جفت گیری را مدیریت می کنند که این روند در ۶۰ – ۷۰ % سگ ها جوابگو است.

علایم فحلی در سگ ماده:

همان طور که گفته شد فحلی سگ ماده حدود ۲ یا ۳ هفته می باشد که علایمی دارد :

• تورم در قسمت خارجی دستگاه تناسلی سگ ماده
• خروج خون از واژن سگ ماده
• متورم شدن پستان ها
• تغییر خلق و خو
• افزایش دفعات ادرار

ممکن است در این دوره، سگ ماده به دفعات بیشتری ادرار کند، این یک رفتاری برای جذب سگ نر است و حاکی از آن است که به زودی پذیرای جنس نر خواهد شد. در این دوره در صورت عدم تمایل به بارداری، سگ ماده باید از نر دور نگه داشته شود. توصیه شده سگ های ماده تا سومین فحلی و خونریزی خود باردار نشوند زیرا ممکن است آسیب های جدی ببیند. فحلی را میتوان با دارو های مختلف دستکاری کرد و جلو یا به عقب انداخته شود. بهترین کار عقیم سازی است که طول عمر حیوان افزایش پیدا می کند و رفتار های بالا را دیگر نخواهد داشت.

فحلی در گربه ها

گربه در این دوره حرکات و نشانه های مختلفی از خود بروز می دهد و معمولا زمان باروری گربه ها برای اولین بار از ۴ تا ۱۰ ماهگی با میانگین سنی ۶ ماهگی است. بعضی نژاد ها مثل سیامی و برمه ای اکثرا فحل زود رس دارند و در ۴ ماهگی بارور می شوند. گربه ها تولید مثل فصلی دارند و شروع فصل تولیدمثلی با افزایش طول نور روزانه رخ میدهد و بیشتر در بهار و تابستان است و حداقل باید ۱۲ ساعت نور روزانه دریافت کند. نژاد گربه در زمان فحلی موثر است و گاهی فحلی در پاییز هم دیده شده است. تخمک گذاری گربه شرطی و تحت اثر سیستم عصبی است و حتی با مالش کمر حیوان هم تخمک گذاری رخ می دهد!

در گربه سیکل تولید مثلی یا استروس در ۲ فاز پرواستروس و استروس خلاصه می شود. پرواستروس کوتاه و ۱ تا ۲ روز و در بعضی گربه ها چندساعت می باشد. در این فاز گربه نر را جذب میکنند ولی تمایل جفت گیری وجود ندارد. یکی از علایم این فاز این است که خود را به اشیا می مالند.
فاز استروس یا فحلی از ۲ تا ۱۳ روز ممکن است طول بکشد و در این زمان اجازه جفت گیری داده میشود. علایم این فاز حالت غلت زدن، مالش سر به اشیا، لوردوزیس که حالت جفتگیری گربه است و سر پایین، دست ها خم شده، قسمت انتهایی بدن بلند شده و دم گربه کنار میرود، این ها از علایم استروس است. دفعات جفتگیری بین ۲۰ تا ۳۶ بار در یک بازه زمانی ۳۶ ساعته رخ می دهد.

علایم فحلی در گربه ماده :

• گربه مهربانتر و حساس تر از حد معمول می شود.
• گربه بسیار پر سر و صدا می شود.
• گربه بیش از حد، آلت تناسلی خود را می لیسد و تمیز میکند و در معرض دید میگذارد.
• کم اشتها می شود.
• سر خود را بیش از حد به افراد یا وسایل خانه می کشد و می مالد.
• بعضی از گربه های ماده ادرار می کنند یا حتی ممکن است هنگام فحلی، ادرار را بر روی اشیاء اسپری کنند.

این حالت یک نوع نشانه گذاری است. ادرار حاوی فرومون و هورمون است که به عنوان اعلام وضعیت تولید مثل خود به سایر گربه ها عمل می کند. گربه های نر هم جهت تعیین قلمرو و مالکیت بر گربه ماده ممکن است بر روی خانه یا حیاط آن ادرار کند. در صورت جفت گیری، بارداری در گربه حدود ۶۴ تا ۷۱ روز با میانگین ۶۳ روز است.
گربه ماده لزوما فقط با یک گربه نر جفت گیری نمی کند، ممکن است هر مرحله جفت گیری با یک گربه نر دیگری انجام شود، در این حالت، بچه گربه ها دارای پدران متفاوت هستند.
اگر گربه پشت هم و بدون بارداری فحل شود ممکن است خطراتی برای سلامتیش بوجود بیاید. گربه ای که هیچ وقت در زمان فحلی جفت گیری نکرده و عقیم هم نشده امکان دارد در معرض خطر بیماری های خطرناکی مثل پیومتر، متریت، سرطان تخمدان، رحم و پستان قرار گیرد و گربه های ماده خانگی در صورت جفتگیری با گربه های خیابانی امکان انتقال بیماری های واگیر مثل لوسمی و ایدز (FIV) به آن ها وجود دارد.

به طور کلی بهترین راه برای جلوگیری از باردار شدن گربه و سگ این است که قبل از اولین چرخه جنسی خود عقیم شوند که معمولا حدود سنی ۶ ماهگی قابل انجام است.

این گزارش توسط خانم شیوا دیانتی دانشجوی دکترای حرفه ای رشته دامپزشکی دانشگاه تهران برای سایت بیمارستان دامپزشکی درین تهیه و ارسال گردید.

آشنایی بیشتر با بیمارستان دامپزشکی درین

حضور دامپزشکان و متخصصین دامپزشکی در بیمارستان دامپزشکی درین و وجود بخشها و قسمتهای مختلف منجمله بخش جراحی حیوانات ، داروخانه دامپزشکی ، آزمایشگاه حیوانات ، رادیولوژی و سونوگرافی همچنین امکانات سرم تراپی حیوانات و واکسیناسیون حیوانات و تزریقات و فیزیوتراپی حیوانات و حتی خدمات جانبی مانند پت شاپ و اصلاح و شستشوی حیوانات و بستری حیوانات و سایر خدمات و امکانات در مرکز درمانی و انواع کلینیک حیوانات مستقر در بیمارستان دامپزشکی درین برای انواع پت و حیوان خانگی و پرندگان و حیوانات اگزوتیک و حیوانات خاص ،این امکان را فراهم نموده تا صاحبان حیوانات همراه ، بتوانند با مراجعه حضوری و دوره ای پت خود را مورد معاینه و برسی دوره ای قرار داده و از سلامت او مطمئن شوند. همچنین چنانچه بیماری و مشکلی برای پت و پرنده و یا حیوان خانگی و اگزوتیک پیش آمد، اقدامات درمانی و حتی اورژانسی را بصورت شبانه روزی دریافت کنند.

ساعات کار بیمارستان درین

ساعت کار بخش داخلی، اورژانس، داروخانه، پت شاپ، بستری و رادیولوژی، آزمایشگاه و سایر بخش های بیمارستان دامپزشکی درین  بصورت شبانه روزی می باشد (۲۴ ساعته) و تنها کلینیک تخصصی پرندگان با حضور متخصصین پرنده همه روزه از ساعت ۱۳ الی ۲۱ ( ۱ تا ۹ شب ) ارائه خدمات می نماید.

لازم به ذکر است چنانچه علاقه به نگهداری از سگ و یا گربه در منزل و یا محیط کار را دارید، بیمارستان دامپزشکی درین با همکاری متخصصین حیوانات خانگی در بخش های ویژه و مجهز برای درمان این حیوانات، همه روزه آمادگی درمان، معاینه و ویزیت دوره ای حیوان شما را در بخش کلینیک حیوانات بیمارستان دامپزشکی درین را دارد.